Het civielrechtelijk stadionverbod
Er worden jaarlijks rond de 1000 civielrechtelijke stadionverboden door de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) aan voetbalsupporters opgelegd.(1) Naast het civielrecht kan er ook vanuit het straf- en bestuursrecht een stadionverbod worden opgelegd. Dit gaat vaak gepaard met een meldplicht. Het merendeel van de stadionverboden is echter civielrechtelijk van aard en wordt doorgaans door de KNVB opgelegd.
Wie legt een civielrechtelijk stadionverbod op?
Er zijn twee partijen die een civielrechtelijke stadionverbod kunnen opleggen:
• de KNVB en;
• een Betaald Voetbal Organisatie (BVO).
Lokaal stadionverbod
Lokale stadionverboden worden door BVO’s opgelegd. Dit is een vorm van civielrechtelijke uitsluiting waarbij de seizoenkaart of het account van de supporter voor een bepaalde periode wordt geblokkeerd. De procedure rondom deze uitsluiting verschilt per club. Zo hebben een aantal clubs een gedragscommissie (zie bijvoorbeeld de gedragscommissie van NEC) die het opgelegde stadionverbod toetst op evenredigheid en proportionaliteit. In deze gedragscommissie zit bijvoorbeeld een SLO en veiligheidsmedewerker.
Veruit de meeste stadionverboden worden in de praktijk door de KNVB opgelegd. Een BVO deelt dan bijvoorbeeld gegevens over een incident met de KNVB. Ook het Openbaar Ministerie (OM) kan een melding doen bij de KNVB. Op basis van deze meldingen gaat de KNVB in beginsel over tot het opleggen van een stadionverbod. De KNVB heeft hierin nog wel een eigen onderzoeksplicht: het zal moeten nagaan of de gedane melding een stadionverbod kan rechtvaardigen. Omdat het om een civielrechtelijke maatregel gaat, is de drempel niet al te hoog.
De KNVB kan een stadionverbod opleggen op grond van de Standaardvoorwaarden van de KNVB. Op het moment dat je een wedstrijd- of seizoenkaart koopt verbind je je aan die voorwaarden. Daarnaast kan een stadionverbod worden opgelegd op grond van een volmacht. De BVO’s hebben de KNVB namelijk een volmacht verstrekt op basis waarvan de KNVB gemachtigd is om een landelijk stadionverbod op te leggen. Deze volmacht wordt gebruikt wanneer er geen contractuele relatie met de supporter is, maar er toch sprake is geweest van voetbalgerelateerd wangedrag.
Voor welke gedragingen kan een stadionverbod worden opgelegd?
Het aantal gedragingen waarvoor een stadionverbod kan worden opgelegd is fors. Ten eerste komt dit doordat gedragingen die vallen onder ‘voetbalgerelateerd wangedrag’ bestraft kunnen worden met een landelijk stadionverbod. Dit zijn gedragingen die in ‘directe relatie’ staan tot het voetbal. Het kan zijn dat een dergelijke gedraging niet tijdens of rondom een voetbalwedstrijd plaatsvindt. Op grond van de door BVO’s verstrekte volmacht kan de KNVB in dergelijke gevallen alsnog een stadionverbod opleggen. De KNVB is dan niet gerechtigd om naast het stadionverbod een boete op te leggen.
In de ‘Richtlijn termijn stadionverbod’(2) staan ten tweede diverse gedragingen nader omschreven. Deze richtlijn wordt elk voetbalseizoen door de KNVB bijgewerkt. De richtlijn bevat bepalingen over lichte overtredingen, zoals roken in het stadion tot zwaardere gedragingen als mishandeling en het afsteken van vuurwerk. Voorbeelden zijn:
• Overtreding van de Wet op de identificatieplicht in het stadion
• Opgeven van een valse naam
• Bezit en/of voorhanden hebben van gezichtsbedekkende kleding
• Overtreding van een Algemene Plaatselijke Verordening (APV)
• Valsheid in geschrift
• Beledigen en/of kwetsen van perso(o)n(en)
• Diefstal of verduistering
• Openbare dronkenschap in of rond het stadion
• Baldadigheid
• Vernieling en/of beschadiging
• Gooien van voorwerpen en/of vloeistoffen
• Poging tot brandstichting
• Ongewenste intimiteit
• Niet voldoen aan een verplichte combiregeling
• Eenvoudige mishandeling
• Openlijke geweldpleging tegen goederen
• Poging tot betreden van het (speel)veld
• Deelneming aan een aanval en/of een vechterij
Hoelang duurt een stadionverbod?
Op grond van de Richtlijn termijn stadionverbod bepaalt de KNVB de termijn van het stadionverbod. Wanneer de termijn 12 maanden of langer is zal de KNVB tevens een geldboete van €450,- opleggen. Hier komen steevast de deurwaarderskosten bij. Op dit moment is dit een bedrag van €89,95,-
Op een groot aantal gedragingen staat een vaste termijn. Zo staat er voor het afsteken van vuurwerk een termijn van 18 maanden en voor diefstal of verduistering 9 maanden.Er zijn echter ook bepalingen die een bandbreedte in termijnen kennen. De KNVB bekijkt dan aan de ernst van het feit en de gevolgen welke termijn wordt opgelegd. Zo staat er voor het gooien van voorwerpen en/of vloeistoffen een termijn van minimaal 12 tot maximaal 36 maanden.
Komt een stadionverbod op je strafblad?
Een civielrechtelijk stadionverbod heeft in beginsel geen invloed op je strafblad. Dit is anders wanneer er sprake is van een strafrechtelijk stadionverbod of wanneer er een veroordeling aan het civielrechtelijk stadionverbod ten grondslag ligt. Je krijgt immers een strafblad wanneer er sprake is van een misdrijf én je ouder bent dan 12 jaar. Het strafblad krijg je dan niet vanwege het stadionverbod van de KNVB, maar door het misdrijf dat de grondslag vormt voor het stadionverbod.
Heeft een stadionverbod invloed op je VOG?
Nee, een civielrechtelijk stadionverbod heeft geen invloed op je VOG. Het civielrechtelijk stadionverbod verschijnt immers niet op je strafblad.
Welke club heeft de meeste stadionverboden?
Nergens wordt het aantal stadionverboden per club openbaar bijgehouden. Aangezien Feyenoord en Ajax op jaarbasis de meeste toeschouwers hebben kan ervan uit worden gegaan dat zij vermoedelijk de meeste stadionverboden hebben. Ook grote clubs als PSV en FC Twente zullen veel supporters met een stadionverbod hebben. Het is ingewikkeld om het aantal stadionverboden per club bij te houden. Er worden namelijk zowel lokale stadionverboden door de club zelf opgelegd, als landelijke stadionverboden door de KNVB.
De KNVB publiceert jaarlijks een veiligheidsmonitor. Hier wordt het jaarlijks aantal opgelegde stadionverboden vermeld. Ook is er in de veiligheidsmonitor te vinden waarvoor stadionverboden zijn opgelegd, zoals bijvoorbeeld vuurwerk, geweldpleging of gezichtsbedekking.
Hoe vecht je een stadionverbod aan?
Er zijn meerdere manieren om een stadionverbod aan te vechten. Wanneer een BVO een stadionverbod oplegt is er vaak de mogelijkheid om een schriftelijk verweer in te dienen bij de afdeling veiligheid van de BVO en/of je verhaal te doen bij de lokale gedragscommissie.
Bij een door de KNVB opgelegd stadionverbod kun je een beroepschrift indienen bij de commissie stadionverboden. Dit is een anonieme commissie die aan de hand van het dossier en jouw beroepschrift beoordeelt of het stadionverbod gerechtvaardigd is opgelegd. Een beroepschrift moet binnen 14 dagen na dagtekening worden ingediend bij de secretaris van de commissie stadionverboden. De commissie stadionverboden heeft dan in eerste instantie 30 dagen de tijd om te beslissen op het beroepschrift. Deze termijn kan eenmalig met 30 dagen worden verlengd.
Tot slot kun je een BVO en de KNVB in rechte betrekken. Middels een kort geding kun je de rechter verzoeken om je stadionverbod bijvoorbeeld te vernietigen. De rechter zal daarbij een marginale toets uitvoeren, omdat de KNVB een grote beoordelingsruimte heeft. In een kort geding toetst de rechter of het stadionverbod in een bodemprocedure naar alle waarschijnlijkheid stand zal houden. In de afgelopen jaren zijn er een aantal succesvolle kort geding zaken tegen de KNVB gevoerd.(3) De stadionverboden werden in die zaken significant gematigd, omdat de verboden als disproportioneel en onevenredig werden gezien door de rechter. Ook heeft de rechter aangegeven dat er niet altijd een eerlijk proces met voldoende hoor en wederhoor heeft plaatsgevonden.
Rechtsbijstand bij het aanvechten van een stadionverbod
Bij het opkomen tegen een stadionverbod is het belangrijk om specialistische rechtsbijstand te hebben. Defence Advocaten heeft ruime ervaring met het aanvechten van stadionverboden en heeft de juiste expertise in huis. Neem contact met ons op en wel helpen je graag verder.
(1) Zie jaarverslagen van het Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme (CIV).
(2) Richtlijn Termijn Stadionverbod seizoen 2024/’25, via https://www.knvb.nl/themas/veiligheid/stadionverboden.
(3) Rb. Oost-Brabant 6 oktober 2022, ECLI:NL:RBOBR:2022:4423, Rb. Amsterdam, 9 februari 2023, ECLI:NL:RBAMS:2023:658 en Rb. Oost-Brabant, 5 januari 2024, ECLI:NL:RBOBR:2024:20.
